سه گانه ی داوطلبان، مجریان و مردم در انتخابات مجلس شورای اسلامی
پارلمان ایران دات كام: ملاحظاتی پیرامون مسئولیت های سه گانه‌ی « داوطلبان نمایندگی»، «مجریان و ناظران» و «مردم» در انتخابات مجلس شورای اسلامی.
یكی از اوامر مؤكد خداوند متعال در قرآن كریم سپردن امانت به اهلش است؛ إِنَّ اللَّهَ یَأمُرُكُم أَن تُؤَدُّوا الأَماناتِ إِلی أَهلِها. امانت به معنای چیزی یا مسئولیتی است كه شخص را برای آن امین دانسته و در اختیارش قرار می دهند. از آنجائیكه اهلیت امانت دار در پذیرش امانت به نسبت اهمیت هر امانت متفاوت می باشد، برای تشخیص اهلیت پذیرندة امانت باید به ارزش محتوایی امانت پی برد. هریك از مسئولیت های اجتماعی كه به عهدة افراد گذاشته می شود به تعبیر حضرت علی مقابل السلام امانتی است كه به آنها سپرده می شود؛ وَ إِنَّ عَمَلَكَ لَیْسَ لَكَ بِطُعْمَةٍ وَ لَكِنَّهُ فِی عُنُقِكَ أَمَانَةٌ.
یكی از این امانات مهم در نظام اسلامی، نمایندگی مجلس شورای اسلامی است كه از طرف مردم به وكلای منتخبشان سپرده می شود. بدین سبب تشخیص اهلیت برای احراز نمایندگی مجلس شورای اسلامی با عنایت به ماموریت و مسئولیتی است كه نمایندگان طبق قانون اساسی برعهده دارند. مهمترین فرازی از قانون اساسی كه به مسئولیت های یك نماینده می پردازد، متن سوگندی است كه برگزیدگان ملت در اولین اجلاس در هر دوره در مقابل قرآن مجید به خداوند متعال وفاداری خود به آنرا اعلام می كنند.
متن سوگند:
متن سوگند منتخبین مردم كه در آغاز هردورة مجلس شورای اسلامی توسط نمایندگان ملت قرائت می شود و در اصل شصت و هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم. "من در مقابل قرآن مجید، به خدای قادر متعال سوگند یاد می كنم و با تكیه بر شرف انسانی خویش تعهد می نمایم كه پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم، ودیعه ای را كه ملت به ما سپرده به عنوان امینی عادل پاسداری كنم و در انجام وظایف وكالت، امانت و تقوی را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای كشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشم، از قانون اساسی دفاع كنم و در گفته ها و نوشته ها و اظهارنظرها، استقلال كشور و آزادی مردم و تأمین مصالح آنها را مد نظر داشته باشم."
این متن از دو بخش تشكیل شده است؛ نخست باخبر آن كه با بسم الله الرحمن الرحیم شروع می شود و دوم فرازهای سوگند.
فراز نخست:
- این سوگند با نام خداوند متعال شروع می شود. آغاز سوگند با عبارت بسم الله الرحمن الرحیم مبین جهت گیری كلی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در طول دورة نمایندگی است؛ بدین معنا كه كسی كه می خواهد عهده دار امانت نمایندگی مردم باشد، با بیان ذكر بسم الله الرحمن الرحیم درب طاعت خداوند را برای ورود به مسیر عبودیت به روی خود می گشاید و وارد جاده ای می شود كه به قرب الهی منتهی می گردد. در این حالت منتخب مردم مسئولیت نمایندگی را بعنوان فریضه ای از فرایض الهی برای تقرب به درگاه خداوند متعال درنظر می گیرد و عمل به آنرا واجب و تخطی از آنرا حرام شرعی می داند. طبعاً چنین نگاهی آثاری چه پیش از برگزاری انتخابات و چه بعد از آن، همچون در موارد زیر درپی خواهد داشت:
- كسی كه مقرر است با یاد خدا و بعنوان یك تكلیف الهی و ایفای یك مسئولیت اجتماعی وارد عرصة رقابت های انتخاباتی شود، چون هدف او خدمت به مردم است، چنانچه در میان دیگر داوطلبان فردی را شایسته تر از خود برای ایفای این مسئولیت بیابد، او را مقدم بر خود معرفی می كند و از صحنة رقابت كنار می رود. چونكه اگر چنین نكند، مصداق این روایت از پیامبر مكرم اسلام است كه: مَنْ تَقَدَّمَ عَلی قَومٍ مِنَ الْمُسْلِمینَ وَ هُوَ یَری أَنَّ فیهِمْ مَن هو افضلُ منه فقد خانَ اللَّه و رسولَه و المُسلمیِن.
- حضوری صادقانه در انتخابات خواهد داشت و از هرگونه رفتار گناه آلود مانند تطمیع، فریب و وعده های دروغین برای كسب آرای مردم پرهیز می كند. چونكه به بیان امام صادق مقابل السلام اگر كار برای خداست دیگر نیرنگ چرا؟؛ إن كانَ العَرضُ علَی اللّه ِ حَقّا فالمَكرُ لماذا؟.
- كسی كه با نام خدا و اعتقاد به توحید و یگانگی او وارد عرصة انتخابات می شود، وحدت را به مثابة تجلی توحید در جامعه سرلوحة رفتار و گفتار خود قرارمی دهد و از هرگونه شعار و رفتار تفرقه افكنانه پرهیز می كند. چونكه در این صورت نه تنها مخاطب این كلام الهی نیست كه: وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا؛ بلكه به فرمودة پیامبر مكرم اسلام تلاش می كند محور الفت مؤمنان باشد، تا در زمرة بهترین مؤمنان قرارگیرد؛ خیر المؤمنین من كان مألفة للمؤمنین.
- كسی كه برای خدا و با نام خدا پای درمسیر خدمت به مردم كه از بهترین كارها نزد خداوند متعال است، می گذارد، در برخورداری از نصرت الهی تردید به خود راه نمی دهد؛ چه، خودرا مخاطب این آیه می داند كه: قالَ لا تَخافا إِنَّنی مَعَكُما أَسمَعُ وَأَری(طه46)؛ نترسید! من با شما هستم؛ (همه چیز را) می شنوم و می بینم! و بر این باور است كه در این راه از هدایت الهی بهره مند خواهد شد؛ وَالَّذینَ جاهَدوا فینا لَنَهدِیَنَّهُم سُبُلَنا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ المُحسِنینَ(عنكبوت69)؛ آنها كه در راه خدا جهاد كنند از هدایت الهی برخوردار خواهند بود؛ پس در تصمیمات خود تحت تأثیر هیچگونه تطمیع و یا تهدیدی قرار نخواهند گرفت و با اعتماد و اتكال به قدرت لایزال الهی در هر مورد شجاعانه تصمیم می گیرند.
فراز دوم:
دومین فراز این متن عهدی است كه منتخب ملت در مقابل قرآن مجید با خداوند متعال می بندد. در این فرازها نمایندة منتخب به خدای قادر متعال سوگند یاد می كند كه:
- پاسدار حریم اسلام باشد
- نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشد.
- به عنوان امینی عادل، نمایندگی مردم را كه ودیعهای از جانب ملت است به او سپرده می شود پاسداری كند
- در انجام وظایف وكالت، امانت و تقوی را رعایت نماید
- همواره به استقلال و اعتلای كشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشد
- از قانون اساسی دفاع كند
- در گفته ها و نوشتهها و اظهارنظرها، استقلال كشور و آزادی مردم و تأمین مصالح آنها را مد نظر داشته باشد
اما ایفای تعهد خصوصاً در مقابل خداوند متعال برای انجام كاری مستلزم اعتماد به اعتقاد و توانایی خویش در انجام این تعهدات است؛ بدین سبب در وهلة نخست فردی كه می خواهد در عرصة انتخابات وارد شود باید نزد وجدانش به اهلیت خود برای این ورود، باور داشته باشد و در وهلة بعد نهادهای اجرایی و نظارتی انتخابات كه مسئولیت تشخیص صلاحیت داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی برای معرفی واجدین شرایط به مردم را دارند، باید با مطالعة سوابق فرد، اهلیت او برای ایفای نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی را احراز كنند.
ازجمله الزاماتی كه برمبنای آنچه در متن این سوگند آمده موارد زیر است:
- طبعاً كسی كه سوگند یاد می كند پاسدار حریم اسلام باشد، باید در سطح قابل قبولی با اسلام و احكام نورانی آن آشنا باشد تا بتواند هنگام بررسی طرح ها و لوایح انطباق و یا حداقل عدم مغایرت آنها با احكام اسلام را تشخیص دهد؛
- كسی كه می خواهد نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی و مبانی جمهوری اسلامی باشد باید خود فردی انقلابی باشد تا بتواند با اعتقاد راسخ به این سوگند پایبند بماند. از خاصیت های فرد انقلابی این است كه نه تنها مسئولیت نمایندگی را به تعبیر حضرت علی مقابل السلام "طعمه" نمی داند؛ بلكه در راه تحقق آرمان هایش جان و مال خودرا نیز فدا می كند.
- وی در این سوگند ابتدا خودرا امینی عادل معرفی می كند و سپس سوگند یاد می كند برپایة برخورداری از ملكة تقوی، امانت دار خوبی برای مردمی كه به او رای داده اند باشد. احراز چنین خاصیت هایی در داوطلب نمایندگی مجلس شورای اسلامی در شهرت او به عدالت، تقوی و امانت داری تشخیص داده می شود.
- او سوگند یاد می كند كه به استقلال و اعتلای كشور پایبند باشد؛ پایبندی به استقلال و اعتلای كشور مستلزم نفی هرگونه سلطه پذیری و دخالت بیگانگان در امور كشور است. این پایبندی زمانی حاصل می شود كه در نگاه نمایندة مردم اولویت های انقلاب و مردم مقدم بر هرچیز است. طبعاً هرنوع وابستگی فكری و تابعیتی به دیگران مانع بزرگی بر سر راه این پایبندی است؛ چونكه ای بسا تعارض منافع، فرد را به سویی غیر از استقلال و منافع ملی سوق دهد.
- او سوگند یادمی كند پایبند به حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم باشد؛ در فصل سوم قانون اساسی از اصل 19 تا 42 به شرح حقوق ملت پرداخته است. درك درست از این حقوق و بررسی كاستی های موجود در این زمینه و داشتن روحیة بهره گیری از دانش و تجربة ارباب خرد و فضل برای خدمت صادقانه به مردم بوسیله اصلاح یا پیشنهاد طرح و پایداری در این زمینه از طریق های تحقق این سوگند است.
- او سوگند یادمی كند كه از قانون اساسی دفاع كند. شناخت قانون اساسی و اولویت های آن در هر موقعیت و شرایطی نیاز به بصیرت و هوشمندی دارد.
- و نهایتاً در فراز پایانی نیز سوگند یاد می كند در گفته ها و نوشتهها و اظهارنظرها، استقلال كشور و آزادی مردم و تأمین مصالح آنها را مد نظر داشته باشد. در این مورد نیز بهترین گواه بر صدق این ادعا احراز آن در زندگی گذشتة داوطلب نمایندگی مجلس شورای اسلامی است.
همانطور كه ملاحظه می شود گواه بر صداقت در بند بند سوگند نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیازمند احراز شایستگی و صلاحیت؛ در وهلة نخست از طرف خود او و در مراتب بعدی نهادهای اجرایی و نظارتی و از همه مهمتر مردمی است كه می خواهند او را انتخاب كنند.
هرچند قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی در این زمینه كاستی های قابل توجهی دارد اما به هر حال هم نهاد شورای نگهبان كه مسئول صیانت از اسلامیت انتخابات دارد و هم رأی دهندگان كه با انتخاب خود آیندة كشور را رقم می زنند مسئولیت سنگینی بر دوش دارند و باید تلاش كنند این تكلیف الهی كه بر دوش آنها است به خوبی به انجام برسانند: انَّ اللَّهَ یَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی أَهْلِها.
* علی اكبر اشعری، رئیس اسبق كتابخانه ملی ایران
منبع: پارلمان ایران دات كام
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب